فرش دو رو ابریشم (دویدوخ)

فرش دو رو ابریشم یکی از فرش های خطه ی ترکمن های خراسان شمالی است که در روستای دویدوخ بجنورد بافته می شود طوری که دویدوخ به عنوان مرکز فرش دو رو ابریشم نام برده می شود.(ابریشم به کار رفته در فرش ) فرش دو رو ابریشم از لحاظ ظرافت، نقش و نگار و ترکیب رنگ بندی ها اثر هنری بسیار زیبایی محسوب می شود. این فرش که از صنایع دستی ترکمن است به قالی ترکمن نیز معروف است.به دلیل استقبال های زیادی که از این فرش می شود سالیانه فرش های زیادی پیش فروش می شوند به گونه ای که هیچ کدام از این فرش های بافته شده روی دست بافندگان نمی ماند و افراد زیادی منتظر تمام شدن این فرش ها و خریداری آن ها هستند. فرش های دو رو ابریشم دارای طرفداران زیادی از جمله تاجران خارجی است و کشور هایی نظیر کشور های اروپایی، ژاپن و کشور های حاشیه نشین خلیج فارس از مهم ترین مشتریان فرش دو رو ابریشم هستند. طبق آمار های به دست آمده هر ساله حدود دو هزار متر مربع از این فرش در دویدوخ بافته می شود.فرش های دو رو ابریشم دارای ابعاد مختلفی هستند اما اندازه ی رایج آن 2 متر در 40/1 سانتی متر می باشد که در بین بافندگان ترکمن به عنوان اندازه ی استاندارد شناخته شده است.مواد اولیه ی فرش های دویدوخ که همان ابریشم است توسط خود ترکمن ها تهیه می شود. به طوری که ترکمن‌ها با استفاده از برگ های درخت توت و کرم های ابریشمی، ابتدا پیله تولید می کنند. پس از تولید پیله طی فرآیندی نخ ابریشم تولید می شود. از آن جایی که این نخ ها خام و بدون رنگ هستند، نیاز است تا عمل رنگرزی روی آن ها انجام شود. این کار با استفاده از رنگ های طبیعی صورت می گیرد و نخ های ابریشمی رنگ می شوند. سپس با استفاده از طرح ها و نقشه ها و ذهن خلاق خود ترکمن ها، قالیچه های تمام ابریشمی بافته می شوند.پس از تهیه ی مواد اولیه برای بافتن فرش، نوبت به چله کشی آن می رسد. چله کشی فرش دو رو ابریشم به دو صورت ثابت و گردان انجام می شود که هر کدام دارای محاسباتی برای تعداد چله ها هستند. محاسباتی که برای چله کشی های ثابت و گردان انجام می شود، از یک نوع هستند و هر دوی آن ها در وسط دار قالی قرار داده می شوند. از آن جایی که در چله کشی فرش دو رو ابریشم، بافت در دو طرف فرش انجام می گیرد ممکن است که با توجه به رجشمار از مواد اولیه ای استفاده شود که ظریف تر هستند و یا ممکن است سی الی پنجاه درصد تراکم بافت پایین بیاید. ضمن این که برای بافت فرش به وسایلی نظیر سیخ برای پود دادن، نخ چله، دار قالی، قلاب برای بافتن فرش و دیگر وسایل قالی بافی احتیاج است.چله کشی ثابت این گونه فرش ها با استفاده از یک زهوار انجام می شود. بدین گونه که در ابتدا تعداد گره ها بر اساس نقشه در نظر گرفته می شود و محاسباتی بر اساس آن انجام می گیرد و بر اساس آن در میانه ی دار یک زهوار را می بندند. در این روش چله کشی، محور های در نظر گرفته برای گردش تار ها هم زیر دار و هم در سر دار می باشند. برای این منظور در شروع کار از زیر دار، در ابتدا گره اول ایجاد می شود و از زیر زهوار ، نخله چله رد داده می شود و بالای سر دار به زیر دار فرستاده می شود و سپس از بالای زهوار به طرف زیر دار فرستاه و پیچ می خورد و در ادامه روی زیر دار می آید و سپس این مسیر به مانند قبل تا پایان چله کشی تکرار می شود.تفاوت چله کشی گردان با ثابت در این است که در چله کشی ثابت هر رفت و برگشتی که انجام می شود یک گره به حساب می آید اما در چله کشی گردان، یک تار محسوب می شود. در چله کشی هایی که به صورت گردان انجام می شوند به طور معمول در میان چله ها فاصله وجود ندارد، در حالی که در چله کشی ثابت به اندازه ی یک تار در بین چله ها فاصله وجود دارد. از چله کشی ثابت برای بافته هایی که دور هستند و در بافت هایی که ارتفاع دار کوتاه تر است استفاده می شود. پس از پایان هر نوع چله کشی، چه گردان و چه ثابت، نیاز است تا زنجیره و سوف انجام شود.به طور معمول برای بافت فرش دو رو ابریشم از دو نقشه ی متمایز استفاده می شود که از گره های مساوی در طول و عرض برخوردار هستند. در برخی از موارد نیز از یک نقشه با رنگ بندی های متفاوت استفاده می شود. اگر قرار باشد از دو نقشه ی متفاوت با تعداد گره های مختلف در بافت فرش دو رو ابریشم استفاده شود، لازم است تا در نقشه ای که کوچک تر است ساده بافی انجام شود.برای این که قالی از استحکام بالایی برخوردار باشد، پس از این که یک رج بافته شد یک پود کلفت و یک پود نازک زده می شود. بدین صورت که پس از این که بافت رویی انجام شد یک پود نازک زده می شودو شروع به بافت پشتی می کنند که پود کلفت و نازک زده می شود. برای شروع رج دوم هم باید در طرفی که بافت می باشد بافت را شروع کنیم و پس از آن پشت فرش بافته می شود. به همین روش تا انتهای کار بافت انجام می پذیرد و سوف و زنجیره زده می شود و در آخر که کار بافت فرش به پایان رسید، فرش از دار جدا می شود. از خوبی های این فرش این است که همزمان دو نفر می توانند یک فرش را ببافند، یک نفر روی فرش و دیگری پشت فرش.همان طور که از نام فرش دو رو ابریشم مشخص است، دو طرف این فرش توسط ابریشم بافته می شود و از آن جایی که ابریشم دارای قیمت گرانی است، پس قیمت فرش های دو رو ابریشم هم به نسبت دیگر فرش ها از قیمت بالاتری برخوردار است. در ضمن به دلیل این که برای بافت فرش های دو رو ابریشم از ابریشم های طبیعی استفاده می شود، هیچ گونه حساسیت و یا مواد سرطان زا در این گونه فرش ها وجود ندارد.