ابریشم به کار رفته در فرش
شاید بتوان گفت که یکی از جنس های نخ مهم که قیمت بالایی دارد ونمود و جلوه فرش را چند برابر می کند ،نخ ابریشم است .ابریشم در بازار به دو گونه ی طبیعی و مصنوعی یافت میشود که طبیعی آن بسیار گران و مصنوعی آن بیشتر در بافت فرش ماشینی به کار میرود که به فرش ماشینی پلی استر شناخته می شود.
فرایند تولید این نخ چگونه است؟
در هنگام خرید فرش ماشینی به چه نکاتی دقت کنیم ؟
چرا ابریشم گران است ؟
مقالات مرتبط:
مبدأ الیاف ابریشم
مبدأ این الیاف به کرم ابریشم بر میگیردد.کرم ابریشم زمانی که کاملا رشد می کند پیله هایی به دور خود می تند.سپس برای این که الیاف ابریشم حاصل شود پیله را در اب گرم قرار می دهند .در این هنگام کرم ابریشم میمیرد .حال درصورتی که به پیله صدمه ای وارد نشود کرم کم کم رشد می کند وپس از مدتی تبدیل به پروانه ای زیبا می شود وبعد پیله می شکافد واز ان بیرون می اید. می تواند گفت که ابریشم متولد کشور چین است واولین بار درچین کشف شده است .انان این راز را نزد خود نگه داشتند وژاپنی ها بعد ازطریق فرستادن راهب به عنوان جاسوس به کشور چین به این راز پی بردند وان ها درهنگام بازگشت به کشور خود چند تخم کرم ابریشم را همراه خود بردند وسپس به تکثیر ان پرداختند به این صورت این راز بزرگ کشف شد ودرسراسر جهان گسترش یافت .
از بزرگترین کشور های تولید ابریشم در جهان میتوان به چین،ژاپن ، ایتالیا ، روسیه ، اسپانیا ،فرانسه اشاره کرد .در اوایل فصل تابستان پروانه ،حدود 500 تخم برروی برگ درختان می گذارند بعد از گذشت ده روز انهایی را که بیمار هستند را دور میریزند وانهایی سالم هستند را تقویت می کننند .انها با برگ درخت توت تغذیه می شوند وبه سرعت رشد می کنند .سپس بعد از 25روز ،حشره با شیره هایی که از دهانش ترشح می شود پیلهای به دور خود می تند. سپس رشته های ابریشمی تولید می شود و با استفاده از ماشین های خاص دور دوک میپیچند .طول رشته حدودا 500تا 1300 متر است.
کاربرد ابریشم
ابریشم علاوه برصنعت پوشاک در صنعت فرش بافی کاربرد دارد.
درواقع بهتر است بگوییم در صنعت پارچه بافی کابرد فراوان دارد .امروزه شاهد این هستیم که در راستای جلوه بخشیدن به فرش هایی که بی روح هستند وبا استفاده ازاین نخ ارزشمند روح تازه ای میگیرند .
حال کمی در مورد سابقه ایران در زمینه ابریشم سخن بگوییم .در لغت نامه معین با واژه پرنیان روبه رو می شویم که معنای ان لباس های ابریشمی هفت رنگ است .در واقع در ایران قدیم این جنس لباس برای پادشاهان استفاده می شده .
بر طبق تحقیقات زمان ناصرالدین شاه اولین کارخانه ابریشم کشی را در ایران تاسیس کرد اما انچه که مهم است این است جرقه اش را چه کسی زده است؟یک سرمایه دار گیلانی به نام آقا محمد خان رشتی این کار خانه را دریکی از روستاهای رشت برپا کرد که بعد از مدتی کوتاه متوقف شد .اما مدتی بعد از ان در زمان پادشاهی ناصرالدین شاه یکی دیگر از تجار گیلانی کار خانه ای بنا کرد که دانش فنی وتجهیزاتش را از فرانسه اورده بود واز مدیران فرانسوی برای امور کارخانه استفاده کرده است.عصر شکوفایی ابریشم را دوره صفویه می دانند زیرا میزات تولید ابریشم در این دوره تا 3000تن رسیده است .
چند ویژگی ابریشم
1)قابلیت ارتجاعی ابریشم ریسیده شده از پنبه وریون بیشتر است اما از پشم کمتر است .
2)وزنی کمتر در مقایسه با پشم وپنبه وکنف دارد .به همین دلیل با نمک های فلزی وزن میگرد وخواص افتادگی ان را بهبود می بخشد .
3)ابریشم مثل پشم قدرت زیادی در جذب آب دارد ومی تواند تا یک سوم وزن خود آب جذب کند.
4)مقاومت ابریشم در مقایسه با پشم در برابر حرارت مقاومت بیشتری دارد .
5)اسیدهای غلیظ باعث متلاشی شدن ابریشم می شوند اما اسید های ضعیف در شرایط معمولی تاثیری بر آن ندارد .
6)اسیب پذیری ابریشم در برابر قلیایی ها درقیاس باپشم کمتر است . اثری که قلیایی ها مثل صابون بسیار نامحسوس است .وقلیایی ها مثل سود سوز آور باعث کاهش براقیت واستحکام ابریشم می شود .
فرایند تولید نخ ابریشم
1) پیله های سوراخ دار وکوچک وغیرقابل ریسندگی از بین بقیه جدا می شوند در واقع پیله های معیوب از پیله های مرغوب توسط کارگران جدا می شوند .به این مرحله جداسازی پیله های ناجور می گویند.
2) در این مرحله الیاف کوتاه وضخیمی که روی پیله ها قرار دارند توسط ماشین کرک گیری در شروع ابریشم ریسی جدا می شود،به این مرحله کرک گیری می گویند.
3) در این مرحله پیله ها روی نوار نقاله حرکت می کنند وارد محفظه هوای گرم می شوند و سپس خشک می شوند . به این مرحله خشک سازی می گویند.
4) در این مرحله عمل ابریشم کشی صورت میگیرد تا نتیجه این باشد که صمغ موجود روی ابریشم نرم شده و نخ فیلامنت را آزاد کند. این عمل توسط ماشین پخت صورت میگیرد که این ماشین شامل شش اطاقک است که براساس برنامه در دما ورطوبت تنظیم شده عمل پخت پیله انجام می شود. به این مرحله ،پخت پیله می گویند.
5) دراین مرحله روی پیله ها عملیات برس زنی به منظور یافتن سرنخ ابریشم توسط جاروبک های مخصوص انجام میگیرد.به این مرحله برس زنی می گویند.
6) در این مرحله سرنخ های آزاد از روی پیله باز شده روی قالب های پلاستیکی به صورت قرقره های کوچک پیچیده می شود.به این مرحله ابریشم کشی می گویند.
7) دراین مرحله با انجام عمل سورتینگ 1مقداری از صمغ موجود روی قرقره ها از بین می رود وعمل باز شدن را آزاد می کند.عمل سورتینگ 1در 5مرحله درفشار،دماو زمان های برنامه ریزی شده انجام می گیرد.
8) در این مرحله نخ ها از روی قرقره ها باز شده با حذف ضایعاتی مثل لاس ومواد گیاهی روکلاف های بزرگتر پیچیده می شود .به این مرحله کلاف پیچی از قرقره های کوچک می گویند.
9) دراین مرحله ،کلاف های ابریشم با ازدست دادن دما ورطوبت به واسطه صمغ موجود عمل باز شدن کلاف را با مشکل روبه رو می کند .به همین دلیل مقداری از صمغ موجود با انجام عملیات حذف می گردد ،که از مواد شیمیایی شرپرلایت وبیتاگون استفاده می شود به این مرحله سورتینگ 2 می گویند.
10) دراین مرحله کلاف ها آبگیری می شود به این مرحله سانتر یفیوژ می گویند.
11) دراین مرحله نخ های بهم چسبیده شده درکلاف با انجام عمل ضربه زدن باز می شود ،به این مرحله ضربه زنی می گویند.
12) در این مرحله ،کلاف های ضربه زده شده به مدت 6 ساعت در حرارت 70درجه خشک می شود. به این مرحله خشک سازی کلاف می گویند .
13) در این مرحله ،ان دسته از نخ هایی که به صورت کلفت تر ودولا مصرف می شوند ،توسط دستگاه کلاف به دوک قرقره پیچیده می شود.به این مرحله قرقره پیچی می گویند.
14) در این مرحله ،توسط دستگاه دولاتابی رینگ جهت تولید نخ های ابریشمی انجام می گیرد به این مرحله تابندگی می گویند.
15) در این مرحله عمل تثبیت تاب نخ های تابیده شده در دمای 60 درجه سانتی گراد به مدت 40انجام می گیرد به این مرحله تثبیت رنگ می گویند.
16) در این مرحله ،نخ های تابیده شده روی ماسوره های رینگ قرار گرفته است عمل کلاف پیچی مجدد توسط دستگاه کلاف انجام می شود.
17) مرحله بسته بندی
اما با این وجود چون دستگاه های مورد استفاده قدیمی هستند مشکلاتی را به بار می اورد وازهمه مهمتر این است که در تمام مناطق جغرافیایی مواد اولیه در دسترس نیست پس بهترین حالت این است که مناطقی که دسترسی مواد اولیه مناسب دارند نظیر گیلان وحتی این صنعت در شهر هایی که فرش بافی در ان زیاد است احداث این طرح ها مناسب هستند.
فرش ابریشم مصنوعی
حال به دلیل اینکه قیمت ابریشم نسبتا گران تمام می شود به همین تناسب قیمت فرش با نخ ابریشم نیز گران تمام می شود ازاین رو فرش های ابریشم گونه تولید شده اند. اما دراینجا لازم به ذکر است که منظور ما فرش های بلژیکی وارداتی نیست زیرا این فرش ها در کنار اینکه ابریشم گونه هستند جنس خوبی ندارند وبسیار نازک هستند. بلکه منظور ما فرش ها با نخ پلی استر هستند که بعد از طی فرایندهایی نخ پلی استر فیلامنت تبدیل می شود که شبیه ابریشم هستند مزایا وعایبی دارند که در زیر به آن می پردازیم.
مزایای فرش پلی استر فیلامنت
ضد پرز وحساسیت وبراق بودن که دلیل اصلی اینکه ابریشم گونه هستند براقیت آن است.
معایب فرش پلی استر فیلامنت
شست وشو این گونه فرش ها آنها را ضعیف تر می کند. در مقابل گرما مقاومت ندارند و قطر آنها کم است و در اثر پا خوری زیاد به زودی از بین خواهد رفت.
پس نتیجه ای که حاصل می شود این است که این گونه فرش ها تنها تزیینی هستند و برای منزلتان بهتر است از فرش های آکریلیک استفاده کنید.